Sap bi uygulama geliştirme uzmanı aranıyor!

Bazen insan kaynakları aradıkları pozisyonu tanımlarken türkçenin azizliğine uğruyorlar sanırım.

Not: SAP hakkında buradan bilgi alabilirsiniz, BI ise Business Intelligence için kısaltma olarak kullanılmıştır.

Rüşvete, yolsuzluğa var mısın yok musun?

Bir hafta önceki yazımda;

Diyelim ki demokrasi değişti, başka bir yönetim biçimi geldi? Buna istediğiniz adı verin, komunizm olsun, monarşi olsun, ne bileyim sosyalizm cart curt. Hangi sistemin paraya karşı bağışıklığı var? Hangi sistemde içindeki bir yöneticiyi parayla satın alamazsınız? Var mı böyle bir sistem? İçinde insan öğesi içeren her sistem paraya bağımlı gözüküyor benim gözümde, bu yüzden başka bir yönetim sisteminin de birşeyleri değiştirebileceğini sanmıyorum.

diye yazmıştım. Bu konu üzerinde biraz daha düşündüm ve şu kanıya vardım, para odaklı bir sistemi değiştirmenin tek yolu gene paradan geçer. Şöyle açıklayayım, diyelim ki rüşvet alıyorsunuz, eğer aldığınız rüşvetin miktarı aldığınız riskin maliyetini karşılamıyorsa o rüşveti almazsınız değil mi? Ya da bir firma belli bir işi içerden halletmesi için bir yöneticiye bir rüşvet verecek ama yönetici halletmeleri istedikleri işin karından daha büyük bir rüşvet isterse şirket rüşvet vermeye hiç yeltenmez bile.

Peki orta gelirli devlet memuru olarak çalışan bir vatandaş düşünelim, bu vatandaşın geliri ayda 2,000 TL olsun, bu memurun rüşvet aldığı kanıtlanırsa işinden olur, belki hapis yatar, bir de para cezası ödeyebilir. Ben bir şirketim ve bu memura 100,000TL rüşvet veriyorum benim işimi görmesi için. 100,000 TL bu memurun yaklaşık 4 yıllık maaşı. Memur yakalanana dek aradan 2 ay geçse elindeki para 104,000, bu suç için 10,000 TL para cezası alsa, 6 ayda hapis yattı diyelim. Rüşvet aldıktan sonra elinde 94,000 TL kalıyor. Bu parayı hapiste kaldığı süre içinde faize yatırsa 97,000 TL olur. İşini kaybetti belki ama 8 ayda 97,000 TL kazandı. Normalde 4 yılda kazanıyordu bu parayı. Bu tabii yakalandığını düşünürsek, ya yakalanmazsa, havadan 100,000TL geliyor. Yani risk analizi yaptığımızda gayet mantıklı çıkıyor rüşvet alması. Hani var mısın yok musun yarışmasında ki risk analizleri gibi. Peki bunu önlemek için devlet ne yapabilir? Cezaları arttırsa hapiste bu adamın bakım masrafı var, maddi cezayı arttırsa adam paraları çoktan başkasına aktarır gene para cezası hapse çevrilir. Maaşını arttırsa maaliyetlerin altından kalkamaz. Başka bir kaynak, bir değer yaratmak zorunda. Öyle bir değer olmalı ki rüşvet teklif edilen memur bu değeri kaybetmeyi göze alamamalı.

İnsanların önem verdiği değerleri düşünelim; bunları belirlerken Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarjisini kullanabiliriz. En altta fiziksel ihtiyaçlar vardır; yemek, içmek, barınak, giyim, seks gibi. Bir üstünde güvenlik ihtiyaçları, sağlık ihtiyaçları, çalışma ihtiyaçları. Şimdilik piramidin burasında kalalım, daha yukarılara çıkmadan devletimiz mevcut imkanlarıyla bunları nasıl karşılayabildiğini inceleyelim. Barınak ihtiyacı için ortak kooperatifler, sağlık ihtiyaçları için yeşil kart ve çalışma imkanları için devlet dairesinde düzenli bir iş. Geriye kalan tüm ihtiyaçların da maaşla temini. Rüşvet alan bir memur lojmandan çıkartılır, yeşil kartı ise devam eder diye biliyorum, devlet dairesinde çalışması engellenir, bundan başka da bir yaptırım yok sanırım. Yani rüşvet alırken aldığınız ek risk olarak sadece lojmandan çıkmak var o da eğer lojmanda yaşıyorsak. Zaten bugün lojmanların hali de ortada.

Şimdi 95,000 TL'ye İstanbul'da olmasa bile küçük bir şehirde iki daire alabilirsiniz. Birinde siz yaşarsınız, birini de kiraya verirsiniz. Bu arada 100,000TL sadece bir şirketten gelen rüşvet, yakalanmazsa çok daha fazla da para kazanabilir. Yani gene risk analizi olarak incelediğimizde hala çok mantıklı rüşvet alması.

Devlet bu bozulmuş sistemi düzeltmek için neler yapıyor? Para ve hapis cezası uyguluyor ama görüldüğü gibi bu cezalar teklif edilen rüşvet rakamları karşısında pek bir tehdit oluşturmuyor. Ayrıca 2006 yılında rüşvet aldığı için tüm Türkiye'de rüşvet suçundan yargılanan toplamda sadece 176 kişi varmış (kaynak). Yani devlet de rüşvetin farkında, devlet de verdikleri maaşlar ile aile geçinmeyeceğinin farkında ve rüşvete göz yumuyor diyebiliriz. Zaten ülkemiz "Benim memurum işini bilir" diyen bir cumhurbaşkanı görmüş bir ülke, gayet doğal karşılamak lazım. Hatta rüşveti "bahşiş" adı altına sokup, ne var bunda diyen bakanlarımız da vardır. (kaynak)

Peki bunların karşısında rüşvet almayan memurun artısı ne? Aferim mi? Madalya mı? Vicdani rahatlık mı? Cennette pencere kenarı güzel bir köşe mi? Devletimiz hala "İyi vatandaş ol, vergini zamanında öde" diyor ama ya artık iyi vatandaş olmak karın doyurmuyorsa? Devletin herkesi ileri ve eşit düzeyde etik değerlerine bağlı vatandaşlar olarak görme rüyası, bu ütopyası ne zaman değişecek acaba? Doğru olanı yapana sadece aferim de, yanlış yapana "cezalandırırım ha" diye korkutma politikasının başarısızlığı çok açıktır. Çünkü devletin herkesi denetleyecek gücü yoktur ve verilen cezalar güncellenmediği için risk alınmaya değerdir. Artık "iyi vatandaşları" ödüllendirmenin vakti çoktan gelip geçmiştir çünkü yakında devletimizin iyi vatandaş olarak gördükleri kişiler parmakla sayılır hale gelecektir.

Peki nasıl bir değer yaratılmalı ki rüşvet aldığında yakalanma riskine değmesin? Öyle bir sistem olmalı ki rüşvet almayanı ödüllendirmeli, almayı düşüneni de caydırmalı? Öyle bir değer olmalı ki maddi değeri rüşvet vermenin değerini aşmalı böylelikle şirketler veya kişiler için rüşvet vermek maddi anlamda cazip olmasın...

Kafamda böyle bir sistem için çeşitli fikirler var ama biraz daha toparlamam lazım bu yüzden bunu bir sonraki yazıya bırakıyorum.

(Fotoğraf kaynakları: Madcow Morning News, Wikipedia)

Kriz Türkiye'de fırsat mı yaratır, fırsatçı mı yaratır?

Klasik laf, "krizi fırsata çevirin" derler. İşte bunu farklı yorumlayanlar olabiliyor. Örneğin Pegasus firmamız...

Efendim Pegasus firması bünyesindeki çeşitli pozisyonlar için eleman arıyor, secretcv.com, yenibiris.com gibi sitelere iş ilanları veriyor. Buraya kadar herşey normal, ilana başvurduğunuzda ise sizi "son pazarlama harikası" ile tanıştırıyor. Direkt kendi ağızlarından buyurun;

Başvurunuzun Pegasus tarafından alınması, İnsan Kaynakları bölümü tarafından değerlendirilmesi ve geri bildirim süreci için 10 YTL hizmet bedeli, aşağıda tamamlayacağınız süreçte, kredi kartınızdan tahsil edilecektir. Bu hizmet bedeli hiç bir şekilde tarafanıza iade edilmeyecektir. Ayrıca 1 yıl boyunca yapacağınız diğer başvurulardan ücret talep edilmeyecektir.

Pegasus olarak iş garantisi vermemekle birlikte, müracaatınızı ve özgeçmişinizi bir yıl boyunca bilgi bankamızda aktif tutacağız ve gelişen ihtiyaçlarımıza göre size uygun pozisyon açılması halinde sizi bilgilendireceğiz.

Hizmet bedeli için 10 YTL (bu arada YTL'de kalktı ya neyse) alıyorlarmış. Ayda 100 kişi başvursa 1000 YTL havadan para, oh ne güzel. İş garantisi de vermiyor, yani 50 tane "aslında var olmayan işler" için ilan verip binlerce kişiden 10 YTL toplasa sonra da iş alımını durdurduk derse, kimse verdiği parayı geri de alamaz. Güzel iş valla.

Bu ilandan anlıyoruz ki Pegasus'ta insan kaynakları bahşişle çalışıyor, yapmaları gereken iş için hizmet bedeli aldıklarına göre bu insanlar maaşlı çalışıyor olamaz. Allah için etik değerleri olan bir firma ama, diyor ki bir yıl için de sizi sadece 10 YTL kazıklayacağız, birden fazla ilana başvursak da sadece bir kere 10 YTL alıyorlarmış, bonus olarak bir yıl boyunca da CV'nizi veritabanlarında tutuyorlarmış, allah razı olsun valla yük oluyor millete CV'miz tabi. Ha bir de 10YTL kredi kartından tahsil edileceği için kredi kartı olmayan hiçbir aday da işe alınmamış oluyor haliyle. Yaşasın "eşit iş imkanı" konsepti.

Bu arada bu ufak hesapların "marka değerlerine yaptığı KATKIyı" hesaba katıyorlar mı acaba? Hani yeni kurulan küçük bir firma bu yönteme başvursa sadece komik olur ama neredeyse 20 yıllık bir havayolu şirketi yapınca "Trajikomik" oluyor.

İşte bu yüzden bazı yayın organlarında bazılarının "kriz fırsatlar yaratır" demeçlerini okudukça içimden diyorum ki "kriz Türkiye'de yaratsa yaratsa fırsatçılar yaratır".

Güncelleme: Pegasus firmasının bu uygulaması duyduğuma göre krizden önce de varmış ama yukarıda belirttiğim gibi bu sistemde bir firma var olmayan iş pozisyonları açıp haksız kazanç elde edebilir, bunun için bir önlem alınmadığı takdirde bence yasal bir uygulama değildir bu.

Niye ve neye oy veriyoruz?

Kendime neden oy veriyorum diye sorduğumda mantıklı bir cevap bulamıyorum. Dünya güç dengesine dayalı bir sistem ve bu dünya düzeninde güçte paraya dayalı bir sistem. Sorun sadece politikacılarda ya da partilerde de değil, sorun sistemde. Demokrasi aslında paraya dayalı sistemde göz boyamaktan başka bir şey değil, mantık olarak doğru ama işleyiş bakımından işlevsiz bir sistem.

En basitinden ben neye oy veriyorum? Partilerin adaylarının mevcut durumu nasıl geliştireceklerine dair önerileri ve fikirleri olması gerekir değil mi? Ben de bu önerileri, fikirleri kafamda tartarım ve fikirleri aklıma en çok yatan adaya oy veririm. Normalde olması gereken bu değil mi? Yani demokraside oy verme işleminin amacı bu değil mi? Ben şimdiye dek iki kere oy verdim ve ikisinde de ne oy verdiğim ne de vermediğim partilerin planlarını, icraatlarını nasıl gerçekleştireceklerini bilmiyordum, tahmin ediyorum çoğunuz bilmiyordunuz. Şimdi oy vermeyi düşündüğünüz partinin internet sitesine gidin ve bakın bakalım oturduğunuz bölgeyi geliştirmek için nasıl fikirleri var ve bunları nasıl hayata geçirecekler... Bulabildiniz mi? Ben bulamadım. Biz şöyle yapıcaz, böyle yapıcaz diye yazıyorlar ama hangi kaynakları kullanarak, nasıl gerçekleştireceksin ve bunun gibi önemli detaylar hakkında hiçbir açıklama yok, bazılarında o da yok, sadece partinin ne kadar güzel ne kadar iyi olduğunundan bahsediyorlar. Bana ne partinden be? Benim partiye mi oy vermem mantıklı, fikirlere mi? Sanki hepimiz takım tutuyoruz, Galatasaray mı Fenerbahçe mi? Soruyorum kendime

"o zaman neye oy veriyorum ben?"

Hayatım boyunca fen ve mühendislik eğitimi aldım ama şu an ki durumda, işleyişte "oy verme ve demokrasi" kavramlarını hiçbir mantığa uyduramıyorum. En basitinden Amerikan seçimlerine bakalım, 2 parti var sanıyorsunuz ama aslında onlarda çok partili sadece diğerleri susturulmuş, amerikan hükümeti halkına kolaylık olsun diye iki parti sunuyor;

A'mı diyeyim B'mi? mantığı yani

Şimdi bu iki parti de seçimlerden önce seçim kampanyası yürütüyor, tabi bu partilerin seçim kampanyalarının devasa maliyetleri var, eh amerikan firmaları da burada imdada yetişiyor ve diyor ki "kardeşim ben senin partini çok sevdim sana şu kadar milyon dolar bağış yapıyorum". Ekonomik krizde nereden adam atsam da maaliyetleri kıssam diye düşünen bu şirketler çok bonkörce cart diye bu partilere bağışlar yapıyor. Ne kadar düşünceliler, karşılığında da hiçbir şey beklemiyorlar helal olsun. Mesela Obama abimiz şimdiye dek en çok bağış toplayanlardan biri. Sonra seçimi bir taraf kazanıyor ve devleti yönetmeye başlıyor. Ama lütfen yanlış düşünmeyin, bu partiler belli yasaları çıkarırken kesinlikle kendilerine bağış yapan şirketlerin çıkarlarını düşünmüyorlar. Sonra bir sonraki seçim yaklaşıyor, gene paraya ihtiyaç var seçim kampanyası için, Obama abimiz (veya önceki başkanlar) gidiyorlar bu şirketlerden gene bağış istiyorlar.

"Kardeşim ben senin şirketinin çıkarlarını hiç gözetmedim, sana hiçbir faydam olmadı ama demokrasi adına faaliyetlerimi yürütebilmek için senden gene seçim kampanyama bağış yapmanı bekliyorum" diyor.

Şirketler de o kadar iyi niyetli ki...

"Tabii ki Obama kardeşim, ben senin kara gözünü, kara kaşını, kepçe kulaklarını çok sevdim, feda olsun sana milyon dolarlar" deyip bir çırpıda bağışını yapıyor.

İşte Amerika'da özgür demokrasi böyle işliyor. Biz de dışarıdan olayları seyredenler "yaşasın Amerika'da siyahi bir başkan seçildi, değişim rüzgarları esecek, herşey çok güzel olacak" diye alkış tutuyoruz. Ben hep amerikan halkını eleştiriyordum ne kadar duyarsızlar, oy verme oranları ne kadar düşük, neden birşeyleri değiştirmek için oy vermiyorlar diye. Şimdi anlıyorum nedenini, yanlış işleyen bir sistemde oy vermek pek birşey değiştirmiyor çünkü.

Ne var ki Amerika'nın takdir ettiğim bir yanı var en azından partiler aldıkları rüşvetler konusunda şeffaflar, adam diyor ki "kardeşim bak ben bağış adı altında şu kadar rüşvet topladım, cebimde bu kadar para var". Bir bakıma "kıroyum ama para bende" şeklinde bir delikanlılık. Türkiye ve diğer devletler de ise bu işleyiş hala biraz daha utangaç, el altından yapılıyor.

Aslında devletimizin gönlü çok zengin, bedavaya herkese kömür veriyor, bedavaya beyaz eşya dağıtıyor. Ben o kadar ülke gezdim, böyle bir bonkörlük görmedim. Hepsi halkımız için... Yalnız bir tek iş veremiyorlar ama çalışmasanda oy ver yeter diyor devletimiz, e zaten biz de çalışmayı pek sevmeyiz. Otur evinde aç televizyonu kapı çalsın bedavaya kömür gelsin, kapı çalsın bedavaya beyaz eşya gelsin, kapı çalsın bedavaya çekyat gelsin krallar gibi yaşa ohh. Nereden geliyor bu değirmenin suyu diye sorsan "şşşt sihiri bozacaksın, sen anlamazsın" derler, sen oyunu bizim partiye ver yeter.

Benim küçük yeğen 3 yaşına bastı, onunla ne zaman hala bebekmiş gibi konuşsam bana 6 aylık bebek gibi tepki veriyor, ne zaman ciddi insan gibi konuşsam hiç yaşından beklenmiyecek şekilde olgun cevaplar veriyor. Bence halk da böyle sen halkla nasıl konuşursan o da öyle cevap veriyor.

Oyun kime? Kim bana buzdolabı getirdiyse ona. Bu kadar basit. Peki oy vereceğiniz partinin ekonomi politikalarını biliyor musunuz? Yok ben anlamam, kim buzdolabı verdiyse oyum ona.

Oyunu alan memnun oyunu veren bebek memnun. Bebek ağlıyorsa şeker ver sussun ama büyük adamlar ağlayınca şekerle susturamazsın. Bu yüzden bebek gibi konuşmak da fayda var, sen anlamazsın el bebek gül bebek, ben sana bakarım, sen şuraya oyunu ver yeter canım bebeğim, gerisini ben düşünürüm. Bu yüzden partilere sorsanız neden halka yapmak istediğiniz planları, fikirleri açık açık, bilimsel bir dilde, detaylı anlatmıyorsanız diye, size derler ki "halk ekonomi politikalarından anlamaz, halk şundan anlamaz halk bundan anlamaz, halkın anlayacağı dilden konuşmak lazım o yüzden anlatmıyoruz" derler. Halkın anlayacağı dil, yani "el bebek gül bebek dili". Sen bir çocukla yıllar boyunca sadece bebek dilinde iletişim kurarsan o çocuk büyüdüğünde de bildiği tek dil bebek dili olur tabii ki.

Bu yüzden kimse bana dünyada demokrasi var demesin, demokrasiyle yönetilmiyor dünya, parayla yönetiliyor, demokrasi sadece parayı kimin alacağını seçiyordu o da artık işlevini yitirdi çünkü artık parası fazla olan seçimleri kazanıyor. O zaman ben niye oy vereyim ki? Başa kim gelse gene parası olan güçlerin altında ezilip eski çarkı döndürmeye devam edecek.

Artık anlamamız gereken şu, partiler de birer şirkettir. Bildiğiniz kurumsal şirketlerden hiçbir farkları yoktur. Partiler de kar etmek için kurulur ve devlete, halka hizmet etmek gibi naif ve saf düşünceleri yoktur. Görüşleri ne olursa olsun, ilk kuruluşlarındaki amaç saf olsa bile iktidara geldiklerinde şirketleşiceklerdir çünkü şu anki kurulu düzende mantıklı olan budur.

Diyelim ki demokrasi değişti, başka bir yönetim biçimi geldi? Buna istediğiniz adı verin, komunizm olsun, monarşi olsun, ne bileyim sosyalizm cart curt. Hangi sistemin paraya karşı bağışıklığı var? Hangi sistemde içindeki bir yöneticiyi parayla satın alamazsınız? Var mı böyle bir sistem? İçinde insan öğesi içeren her sistem paraya bağımlı gözüküyor benim gözümde, bu yüzden başka bir yönetim sisteminin de birşeyleri değiştirebileceğini sanmıyorum.

İnanın şu anki sistemde hangi partinin başa geçeceği kurayla belli olsa çok çok daha demokratik bir yönetim olur bence. En azından para faktörünü engeller bir ölçüde.

Peki bu işleyişin çarpık olduğunu farkeden bir tek ben miyim? Başka kimse düşünmüyor mu, görmüyor mu bunları... Görüyor da herkesin şu an ki sistemde bir çıkarı olduğu için görmezden geliyor ya da bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın diyor ya da belki çoğumuz görmemize rağmen bunu değiştirebilmek için yapabileceğimiz birşey olmadığına inanıyoruz. Aslında kral uzun zamandır çıplak ve hatta çıplak haliyle bizleri şapur şupur öpüyor, öpülenler ise çok yaşa kralımız diye bağırıyor televizyonlarda, meydanlarda.

Ben gene de umutsuz değilim, delikanlı bir politikacı bekliyorum, diyecek ki;
- Bana oy veren herkese bir kere vericem.
- Ne vericen?
- Daha önce hiçbir politikacının vermediğini (?)
- Tamam da ne vericen?
- Orası süpriz, seçimleri kazandıktan sonra söylerim

İşte o zaman o politikacıya oy veririm, o süprizi öğrenmeye değer... O zamana dek seçimlerden uzak durmak mantığıma en çok yatan seçenek.