Web 2.0'ın gitmesi gereken yeni yol

Aklımda olan bir konuydu, Pinguar da benzer bir yazı yazınca tamam dedim, bu sefer oldukça kısa tutmaya çalışacağım. (kısa tutamadım ama gene uzadı kusura bakmayın kısa yazı severler)

Pınar günlüğünde artık Web 2.0 servislerinin birleşme ve diğer servislerle entegrasyonu ile yükselebileceğinden bahsetmiş. Oldukça haklı, artık o kadar çok servis var ki her serviste bir üyelik açsak bile her servise verdiğimiz bilgileri güncel tutmamız oldukça zor oluyor.

İşte bu sebeple yeni kurulan servisler ya Last.fm gibi bizden bilgiyi otomatik olarak çekecek ya da (sonsuza dek susacak haha yok canım) diğer servisler ile entegre olması gerekecek çünkü artık son kullanıcılar sürekli benzer servisler arasında bir tercih yapmaktan, sürekli yeni hesap açıp profil doldurmaktan sıkılmaya başladılar. Peki iş dünyasında birleşmeler kolay olur mu? Bizim sağ partiler ne kadar kolay birleşiyorsa bu servisler de o kadar birleşir bence (facebook ile myspace'in birleştiğini düşünsenize, ya da yahoo ile google'ın... olmaz tabii ki)

Kirli bir benzetme yapmak gerekirse, sizin internette girdiğiniz her bilgiye çöp diyelim (mutlaka hepsi çok değerlidir ama dedim ya kirli bir benzetme). Şimdi siz evinizden çöpü çıkartıyosunuz, çöpün bir kısmını facebook'a, diğer kısmını ekşisözlüğe, bir diğer kısmını sosyomata, yok bir başka kısmını kendi bloğunuza, bir başka kısmını twittera, bir diğerini flickera, youtube'a, deviantart'a götürüp bırakıyorsunuz diyelim. Ölme eşşeğim ölme. Peki evinizde ne yapıyorsunuz çöpü kapınıza bırakıyorsunuz, çöp kamyonları çöpünüzü topluyor ve gerekli yere bırakıyor, hatta gelişmiş bir ülkede yaşıyorsanız çöp arabasına girmeden önce o çöpler ayrıştırılıyor, türlerine göre ayrı merkezlere gönderilip yeniden kullanılabilir hale falan getiriliyor. (Istanbul'da eskiden hepsi Haliç'e giderdi, şimdi ise hepsi bilmediğimiz patlamaya hazır gecekondu mahallelerine gidiyor)

İşte sizin çöpünüz (yani bilgileriniz) neden böyle işlenmiyor? Mesela ben San Jose'den İstanbul'a taşındığımda bütün bu servislerdeki profil bilgilerimi teker teker İstanbul diye değiştirmem gerekti. Ölme eşşeğim dur daha ölme. Şimdi hayal kuralım, ben mesela sadece blog profilimde ki hakkımda kısmında yaşadığınız yer kısmına İstanbul yazdığımda otomatik olarak tüm bu servislerde ki bilgilerim güncellenseydi nasıl ollurdu? Biraz daha abartalım ben bloğumda bir yerde diyorum ki ey ahali ben İstanbul'a dönüyorum diyorum, yazının sonunda da okuyucuya gözükmeyecek bir kod giriyorum. Bu kod otomatik olarak bütün bu servislerin lokasyon kısmı ile haberleşiyor, tıpkı bir RSS beslemesi gibi ve hepsini İstanbul olarak güncelliyor. Ya da ben günlüğüme bir fotoğraf yüklediğimde gene son okuyucuya görünmeyen bir kod yerleştiriyorum ve o yazımda yüklediğim tüm fotoğaflar flickr ve üyesi olduğum diğer benzeri fotoğraf paylaşma sitelerinde yayınlanıyor. Kısaca merkezi bir blog, bir bilgi dağıtım sistemi görevi görecek yani bloğunuz evinizin önü olacak, diğer servisler ihtiyaç duydukları datayı gelip kendileri çekecekler anlatmaya çalıştığım mantık bu.

Bu mantığın şu anki sistem için kötü yanları da var tabi, mesela bu diğer servisler merkezi sistemin bir blog olmasını kendilerine yediremezler, yedirememekten öte istemezler çünkü sayfa gösterim sayıları düşebilir ve bunun sonucunda reklam gelirleri düşer. İşte asıl saçmalık burada başlıyor çünkü bu servisler hala reklamdan para kazanıyor, tamam güzel kazan ama artık senin kazanacağın asıl para geliri reklamdan değil, işlenmiş bilgiden olmalı güzel servisler. Last Fm sizce nasıl para kazanıyor? Ben hiç reklam görmüyorum ya siz? Şu kadar üyenin bu hafta en çok dinlediği şarkı şudur diyebiliyor ve bu ve benzeri bilgilere güzel paralar ödeyecek plak şirketleri var.

Web 2 diyoruz ama para kazanma mantığı hala aynı, hala reklamlar, bannerlar... Asıl satılacak olan işlenmiş bilgidir, istatistiklerdir halbuki... Bakalım bu ne zaman farkedilecek.

Bu merkezileşmiş yayıncılığın teknik kısmı ve teknolojisine bakarsak, yazılım şirketlerinin açık API destekleri oldukça güzel ama hala kullanılabilirlik olarak sıradan bir internet kullanıcısına hitab etmiyor, gözünü korkutuyor. RSS formatı çok ilkel kalıyor artık, RSS öyle olmalı ki ben bloğumda arka plan rengini değiştirsem bile bunu haber vermeli yani dizaynsal değişiklikler de RSS'in bir parçası olabilir, RSS beslemesi kendi içinde bölümlendirilmeli, mesela benim her kategorimin kendi rss feedi var bir de genel bir RSS feedim var, tamam ama işte keşke bu genel RSS feedim kendi içinde kategorilere ayrılabilseydi her kategori için apayrı bir adres vericeklerine. Sonra RSS hala tek yönlü, yani birisi benden bilgi çekiyor ama benim haberim yok hiçbir geri besleme alamıyorum, başka başka... RSS tek yönlü demiştim ya, çift yönlü olduğunda işte artık bilgiyi derlemeye başlayabilir. Bir de standardizasyon şart, bütün bu yeni internet servislerinin profillerinde sorduğu sorular spesifik neredeyse birbirinin aynı, işte bunlar bir standarda sokulup birbirleriyle heberleşebilse ve içlerinden bir tanesi üst yetkili ilan edilebilse (örneğin blogdaki) o zaman o üst yetkilideki bütün değişiklikler diğerlerine de iletilebilir ve diğerleri de ana yetkiliye göre güncellenir. Böylelikle aynı bilgiyi tekrar tekrar girmemize gerek kalmaz. Son olarak RSS'lerin işlenmesi konusu, ben bir RSS gönderiyorum tüm dünyaya ama bu RSS içindeki sadece son yazının belli bir yere iletilmesini istiyorum diyelim. Mesela ben burada çalıştığım şirket ile ilgili bir şeyden bahsediyorum bloğumda ve bunun şirketin veritabanına da girmesini istiyorum, şirketin veritabanı RSS beslememe üye olacak ve içinden sadece bu yazıyı çekip almayı bilecek. Bu nasıl olacak? Yazı içinde (görünmeyen) belli bir kod girdiğimde şirketin veriabanı "aha bunu benim için yazmış alayım şunu" diyebilmeli. Neyse şimdilik bu kadar kafa patlatmak yeter, işe geri dönmeliyim.

Eğer bu yazıda ki çoğu şeyi anlamadıysanız telaşlanmayın, çocuklarınızın daha zeki ve stressiz bir internet kullanabilmeleri için kafa yorup fikir ürettiğimizi bilin yeter :)